Chính Sách Cho Thanh Niên

Nguồn lực cho các chương trình, dự án hỗ trợ tạo việc làm cho thanh niên còn hạn chế

Việc làm bán thời gian của học sinh, sinh viên

Theo dự thảo, học sinh, sinh viên đủ độ tuổi lao động theo quy định được làm việc nhưng không quá 20 giờ trong 1 tuần trong kỳ học và không quá 48 giờ trong 1 tuần trong kỳ nghỉ và phải thực hiện quy định của pháp luật về lao động.

Tiền công của học sinh, sinh viên được thanh toán trên cơ sở thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động và căn cứ thời gian thực tế làm việc, khối lượng, chất lượng công việc đã thực hiện.

Học sinh, sinh viên tham gia việc làm bán thời gian được bình đẳng trong thực hiện quyền và nghĩa vụ với người lao động; bình đẳng về cơ hội, không bị phân biệt đối xử, bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động.

Cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và cơ sở tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp có trách nhiệm quản lý học sinh, sinh viên làm việc bán thời gian.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.

Điều kiện hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề

Các đối tượng quy định tại điểm (*) nêu trên được hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề khi có đủ các điều kiện sau:

1- Có nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề trong thời hạn 60 tháng kể từ ngày hoàn thành nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an; hoàn thành nhiệm vụ thực hiện chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội; hoàn thành nhiệm vụ công tác tại các khu kinh tế - quốc phòng;

2- Chưa được hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề từ nguồn kinh phí của ngân sách nhà nước kể từ ngày hoàn thành nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an; hoàn thành nhiệm vụ thực hiện chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội; hoàn thành nhiệm vụ công tác tại các khu kinh tế - quốc phòng.

Các đối tượng theo quy định (*) nêu trên tham gia đào tạo nghề trình độ trung cấp, cao đẳng được hưởng các chính sách hỗ trợ sau: Chính sách miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp và các văn bản hướng dẫn; chính sách hỗ trợ vay vốn để tham gia đào tạo nghề trình độ trung cấp, cao đẳng theo quy định của chính sách tín dụng đối với học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn.

Các đối tượng theo quy định (*) nêu trên tham gia đào tạo nghề trình độ sơ cấp, đào tạo dưới 3 tháng được hỗ trợ đào tạo nghề theo quy định của pháp luật về hỗ trợ đào tạo nghề trình độ sơ cấp, đào tạo dưới 3 tháng.

Cần nguồn lực hỗ trợ việc làm cho thanh niên

Những năm qua, thể chế hóa những chủ trương, đường lối của Đảng, Hiến pháp năm 2013 nhằm phát huy vai trò, vị trí và tiềm năng to lớn của thanh niên nói chung, trong lao động, lập nghiệp, khởi nghiệp nói riêng, Quốc hội đã thông qua Luật Thanh niên năm 2020, Bộ luật Lao động năm 2019, Luật Việc làm năm 2013 (văn bản luật đầu tiên quy định đầy đủ, điều chỉnh toàn diện các quan hệ về việc làm và thị trường lao động), Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014, Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng năm 2020 …

Trên cơ sở các quy định của pháp luật về việc làm, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ tạo việc làm cho thanh niên, như: Chính sách tín dụng ưu đãi tạo việc làm qua Quỹ quốc gia về việc làm và các nguồn tín dụng ưu đãi khác qua Ngân hàng Chính sách xã hội.

Các chuyên gia nhận định, hệ thống chính sách việc làm tương đối đồng bộ nhưng còn thiếu các chính sách riêng nhằm đẩy mạnh tạo việc làm cho thanh niên, nhất là sinh viên, thanh niên nông thôn.

Bên cạnh đó, các chính sách ưu đãi đối với thanh niên làm việc ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa chưa thực sự hấp dẫn. Một bộ phận lớn sinh viên sau khi tốt nghiệp không trở về địa phương, gây sức ép về việc làm ở khu vực thành thị, tiềm ẩn các nguy cơ tiêu cực xã hội đối với thanh niên.

Theo Thứ trưởng Lê Văn Thanh, hằng năm các chương trình, đề án, dự án hỗ trợ việc làm đã góp phần tư vấn, định hướng nghề nghiệp, giới thiệu việc làm cho hàng triệu thanh niên; hỗ trợ hàng trăm ngàn thanh niên tạo việc làm qua các nguồn tín dụng ưu đãi. Tuy nhiên, các chính sách riêng cho thanh niên vẫn còn thiếu, nhất là các nhóm đặc thù, yếu thế. Nguồn lực cho các chương trình, dự án hỗ trợ tạo việc làm cho thanh niên còn hạn chế.

Thứ trưởng Lê Văn Thanh cũng nhấn mạnh cần phải chú trọng lồng ghép hỗ trợ việc làm cho thanh niên vào quá trình thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia (về giảm nghèo bền vững; xây dựng nông thôn mới; phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi). Tuỳ theo đặc thù thanh niên thuộc nhóm đối tượng nào thì triển khai chương trình hỗ trợ phù hợp.

Ông Huỳnh Văn Thuận, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng chính sách xã hội Việt Nam cho biết, vốn tín dụng chính sách xã hội được đầu tư cho đào tạo nghề, phát triển sản xuất, tạo sinh kế, tạo việc làm cho các đối tượng là thanh niên chủ yếu tập trung vào 6 chương trình: Chương trình tín dụng hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, cho vay giải quyết việc làm, tín dụng cho học sinh sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, tín dụng đối với vùng khó khăn.

Trong đó, nguồn vốn cho vay giải quyết việc làm hiện nay còn rất hạn chế do huy động từ nguồn vốn của địa phương. Thông qua nguồn vốn tín dụng chính sách, Ngân hàng Chính sách Xã hội đã giúp cho thanh niên được vay vốn để phát triển sản xuất, kinh doanh, khởi nghiệp, tạo việc làm, góp phần làm giảm tỉ lệ thất nghiệp, tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho thanh niên.

Do đó, theo ông Huỳnh Văn Thuận, các cơ quan chức năng cần có giải pháp trình Chính phủ để ưu tiến nguồn vốn cho thanh niên. Ở cấp địa phương, Ngân hàng Chính sách đang phối hợp tới tổ chức đoàn xây dựng các đề án cho thanh niên khởi nghiệp để có thể huy động nguồn vốn hỗ trợ thanh niên ở các địa phương.

Nhiều chuyên gia về lao động nhận định hệ thống chính sách việc làm hiện tương đối đồng bộ nhưng còn thiếu các chính sách riêng nhằm đẩy mạnh tạo việc làm cho thanh niên, nhất là sinh viên, giới trẻ nông thôn. Các chính sách ưu đãi đối với thanh niên làm việc ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa chưa thực sự hấp dẫn. Trong khi đó, nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp không trở về địa phương, gây sức ép về việc làm ở khu vực thành thị.

Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) Lê Văn Thanh cho biết lao động thanh niên là một trong những bộ phận chính của lực lượng lao động, với khoảng 10,8 triệu người (chiếm 21,4% lao động cả nước), mang lại một nguồn cung lao động dồi dào và nhiều tiềm năng.

Theo Thứ trưởng Lê Văn Thanh, đào tạo nghề và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực luôn là yêu cầu của thị trường lao động, nhất là trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế hiện nay. Do đó, cải thiện về kỹ năng số, nâng cao trình độ tay nghề của lực lượng lao động thanh niên là rất quan trọng.

Những năm qua, Quốc hội đã thông qua nhiều luật liên quan, từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về việc làm, tạo hành lang pháp lý điều chỉnh các vấn đề về lao động, giải quyết việc làm theo hướng bền vững cho người lao động (NLĐ) nói chung, thanh niên nói riêng. Chính phủ cũng đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ tạo việc làm cho thanh niên.

Tuy nhiên, việc tạo việc làm cho thanh niên vẫn còn nhiều khó khăn. Cụ thể, nguồn lực cho các chương trình, dự án hỗ trợ tạo việc làm cho thanh niên còn hạn chế. Tỉ lệ lao động thanh niên qua đào tạo dù cao hơn tỉ lệ chung của cả nước song nhiều người vẫn thiếu các kỹ năng mềm, kỹ năng làm việc. Tình trạng thất nghiệp của một bộ phận thanh niên, nhất là nhóm tuổi 15-24, đang là thách thức đối với nền kinh tế Việt Nam.

"So với thế giới và khu vực, tỉ lệ thất nghiệp ở Việt Nam không phải là vấn đề nghiêm trọng. Nhưng tỉ lệ thất nghiệp cao trong thanh niên phản ánh việc kết nối cung - cầu lao động chưa thực sự hiệu quả" - Thứ trưởng Lê Văn Thanh nhấn mạnh.

Về vấn đề này, TS Nguyễn Hoàng Hà, Văn phòng Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tại Việt Nam, cho rằng việc phát triển nền kinh tế xanh, kinh tế số mà Việt Nam đang bắt nhịp rất nhanh với xu hướng chung của thế giới sẽ tạo ra nhiều việc làm mới. Do vậy, các chính sách hỗ trợ, giải quyết việc làm cho thanh niên trong thời đại công nghệ 4.0 quan trọng là trang bị cho họ những bộ kỹ năng để đủ năng lực thích ứng tham gia thị trường lao động mới này.

Nhờ chính sách vay vốn giải quyết việc làm, nhiều thanh niên đã mạnh dạn đầu tư sản xuất - kinh doanh và tạo việc làm cho nhiều người khác

Trong dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), Bộ LĐ-TB-XH đã đề xuất chính sách hỗ trợ việc làm cho thanh niên. Theo đó, nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân giải quyết việc làm cho thanh niên; tạo điều kiện cho thanh niên phát huy tính chủ động, sáng tạo trong việc làm.

Thông qua các hoạt động như hướng nghiệp, tư vấn, giới thiệu việc làm; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề; hỗ trợ thanh niên lập nghiệp, khởi sự doanh nghiệp; cho vay tạo việc làm, duy trì, mở rộng việc làm và đi làm việc ở nước ngoài..., dự thảo nêu rõ nguồn kinh phí hỗ trợ thực hiện theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.

Cũng trong dự thảo, Bộ LĐ-TB-XH đề xuất chính sách hỗ trợ NLĐ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; khuyến khích, tạo điều kiện cho NLĐ có nhu cầu và khả năng đi làm việc ở nước ngoài. Trong đó, NLĐ là người dân tộc thiểu số, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, người thuộc hoặc hộ có đất thu hồi, thân nhân của người có công với cách mạng, thanh niên hoàn thành nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an, thanh niên tình nguyện, lao động thuộc huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo… có nhu cầu sẽ được nhà nước hỗ trợ.

Nhóm NLĐ này sẽ được hỗ trợ học ngoại ngữ, đào tạo nâng cao trình độ đủ tiêu chuẩn của nước tiếp nhận lao động; được vay vốn đi làm việc ở nước ngoài, bao gồm cả những lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, người đi làm việc ở nước ngoài theo thỏa thuận giữa cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh với cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài. Đây là điểm mới, được đánh giá là sát với nhu cầu của NLĐ bởi hiện có nhiều hình thức đi làm việc ở nước ngoài.

Bộ LĐ-TB-XH khẳng định dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) sẽ là bước đột phá nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội; phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia, góp phần thúc đẩy phát triển thị trường lao động, hướng tới bảo đảm việc làm bền vững cho tất cả lao động.

Năm 2023, các hoạt động tư vấn, kết nối, định hướng nghề nghiệp, việc làm cho thanh niên được Trung ương Đoàn rất chú trọng. Qua đó, Đoàn Thanh niên các cấp tư vấn hướng nghiệp, việc làm cho trên 3,1 triệu đoàn viên, thanh niên; giới thiệu việc làm cho hơn 1,1 triệu người.

Trong năm 2024, Trung ương Đoàn tiếp tục đổi mới hình thức hoạt động tư vấn hướng nghiệp, việc làm, đào tạo nghề và dịch vụ việc làm trên nền tảng công nghệ số. Đồng thời, mở rộng quy mô và tăng cường kết nối giữa các trung tâm trong việc triển khai các hoạt động cung ứng và giới thiệu việc làm, tư vấn và xuất khẩu lao động...

Theo đó, Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân giải quyết việc làm cho thanh niên; tạo điều kiện cho thanh niên phát huy tính chủ động, sáng tạo trong tạo việc làm.

Nhà nước hỗ trợ tạo việc làm cho thanh niên thông qua các hoạt động sau đây:

2- Tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí;

3- Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho thanh niên hoàn thành nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an, thanh niên tình nguyện hoàn thành nhiệm vụ thực hiện chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội; trí thức trẻ tình nguyện sau khi hoàn thành nhiệm vụ công tác tại các khu kinh tế - quốc phòng; (*)

4- Đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia;

5- Hỗ trợ thanh niên lập nghiệp, khởi sự doanh nghiệp;

6- Cho vay tạo việc làm, duy trì, mở rộng việc làm và đi làm việc ở nước ngoài từ nguồn vốn cho vay giải quyết việc làm theo quy định tại Mục 2 và Mục 3 Chương này.

Dự thảo nêu rõ, nguồn kinh phí hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho các đối tượng (*) nêu trên thực hiện theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.